Η Διάσκεψη στο Βερολίνο έχει στόχο να επιτύχει στη Λιβύη μόνιμη εκεχειρία, να εφαρμόσει ένα σύστημα επιτήρησης της εκεχειρίας από διεθνή δύναμη και τέλος να συμφωνηθεί πολιτική λύση. Το αποτέλεσμα θα το δούμε σύντομα. Για τον Χαφτάρ, πάντως, η μόνιμη εκεχειρία είναι εμπόδιο. Κι αυτό, επειδή ήδη ελέγχει το συντριπτικά μεγαλύτερο τμήμα της Λιβύης και ήδη οι δυνάμεις του βρίσκονται στα περίχωρα της Τρίπολης, όπου είναι η έδρα της αναγνωρισμένης κυβέρνησης.
Είναι προφανές πως η κατάληψη της Τρίπολης θα έλυνε δια της σπάθης το πρόβλημα. Αντιθέτως, για τον Σάρατζ η μόνιμη εκεχειρία είναι ευλογία, με την έννοια ότι θα κρατήσει ζωντανή την κυβέρνησή του. Ο Χαφτάρ, λοιπόν, δεν έχει λόγο να συναινέσει σε μία απόφαση που θα του δέσει τα χέρια, παρότι είναι δεδομένο πως θα δεχθεί ασφυκτικές πιέσεις. Ο μόνος λόγος για να δεχθεί μόνιμη εκεχειρία είναι εάν αποκτήσει κυρίαρχο ρόλο σε μία κυβέρνηση "εθνικής ενότητας".
Ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ωστόσο, θα το απορρίψει ο Σαράτζ και εάν ακόμα ήταν διατεθειμένος να το διαπραγματευθεί, η Άγκυρα θα τον αποτρέψει. Σε τι μπορεί να ελπίζει ο αναγνωρισμένος πρωθυπουργός της Λιβύης; Στο Βερολίνο θα επιδιώξει με τη βοήθεια του Ερντογάν να εξασφαλίσει μία επιτηρούμενη μόνιμη εκεχειρία, η οποία, όμως, θα του επιτρέψει να παραμείνει ο διεθνώς αναγνωρισμένος πρωθυπουργός. Εάν αυτό δεν καταστεί δυνατόν, η μόνη του ελπίδα είναι η τουρκική στρατιωτική επέμβαση.
Αποστολή τουρκικού στρατού
Η Άγκυρα έχει στείλει μαζικά τζιχαντιστές από τη Συρία για να στηρίξουν τον σύμμαχό της (για την ακρίβεια το ενεργούμενό της), αλλά το μόνο που μπορεί να επιτύχουν αυτές οι ενισχύσεις είναι να καθυστερήσουν την κατάληψη της λιβυκής πρωτεύουσας. Τα πράγματα στο πεδίο του πολέμου θα αλλάξουν μόνο εάν ο Ερντογάν κάνει πράξη την απειλή του και στείλει τουρκικό στρατό.
Λόγω απόστασης, ωστόσο, μία τέτοια επιχείρηση είναι δύσκολη. Δεν έχει καμία σχέση με την τουρκική εισβολή στη βόρειο Συρία. Για να είναι βιώσιμη, το τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό θα πρέπει να θέσει υπό τον έλεγχό του τις ακτές της Λιβύης και τη θαλάσσια οδό από την Τουρκία μέχρι αυτές. Επίσης, η τουρκική Πολεμική Αεροπορία θα πρέπει να πράξει το ίδιο για την εναέριο οδό.
Αυτά στο επιχειρησιακό επίπεδο, δεδομένου ότι η τουρκική στρατιωτική επέμβαση στη Λιβύη εγείρει μείζονος σημασίας προκλήσεις για πολλούς διεθνείς παίκτες. Εάν, λοιπόν, η Διάσκεψη στο Βερολίνο ναυαγήσει, ο Ερντογάν θα πρέπει να στείλει τουρκικό στρατό για να διατηρήσει την αξιοπιστία του. Εάν τα πράγματα φθάσουν εκεί, το κρίσιμο ερώτημα είναι πως θα αντιδράσουν οι άλλες εμπλεκόμενες δυνάμεις.
Αίγυπτος, Ελλάδα και Γαλλία
Για την Αίγυπτο μία Λιβύη που θα έχει μετατραπεί σε προτεκτοράτο της Άγκυρας είναι ό,τι χειρότερο. Γι' αυτό και με τη βοήθεια της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων είναι υποχρεωμένη να κάνει ό,τι μπορεί για να αποτρέψει μία τέτοια εξέλιξη. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα στείλει δικό της στρατό για να συνδράμει τις δυνάμεις του Χαφτάρ, αλλά και πολεμικά σκάφη για να προστατεύσουν τις ακτές τουλάχιστον της ανατολικής Λιβύης.
Ως άμεσα θιγόμενη, λόγω της συμφωνίας Ερντογάν-Σαράτζ για την αυθαίρετη οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ, η Ελλάδα θα βρεθεί σε δίλημμα: Θα εμπλακεί και στρατιωτικά ή θα περιμένει άλλοι να της λύσουν το πρόβλημα; Ο Δένδιας είπε ότι θα σταλεί ελληνική δύναμη στο πλαίσιο του μηχανισμού επιτήρησης της εκεχειρίας. Αυτό, όμως, είναι τελείως διαφορετικό από μία άμεση στρατιωτική εμπλοκή.
Η τρίτη δύναμη που θεωρεί ότι η τουρκική στρατιωτική επέμβαση στη Λιβύη θίγει τα συμφέροντά της είναι η Γαλλία. Όχι μόνο λόγω της αντιπαράθεσης Μακρόν-Ερντογάν, αλλά και λόγω της παραδοσιακής γαλλικής αντίληψης ότι το Μαγκρέμπ είναι χώρος ζωτικού ενδιαφέροντος. Η Γαλλία ήδη αποκτά στρατιωτική παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο με βάση στην Κύπρο και δεσπόζουσα ενεργειακή παρουσία στην κυπριακή ΑΟΖ και στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Θεωρεί, λοιπόν, ανταγωνιστή τη νεοοθωμανική Τουρκία και γι' αυτό αυτές τις ημέρες κάνει επίδειξη ισχύος, στέλνοντας στην περιοχή το αεροπλανοφόρο "Σαρλ Ντε Γκωλ", συνοδευόμενο από στολίσκο πολεμικών σκαφών.
Ιταλία, ΗΠΑ και Ρωσία
Η τέταρτη δύναμη που θίγεται είναι η Ιταλία. Η Ρώμη είχε στηρίξει την κυβέρνηση Σαράτζ και συνήθως συμπλέει διπλωματικά με την Άγκυρα. Τώρα, όμως, που ο Σαράτζ έχει γίνει ενεργούμενο του Ερντογάν και πιθανόν θα δει τουρκικό στρατό στη γειτονική της Λιβύη, ενοχλείται. Το εάν και πόσο θα αντιδράσει θα το δούμε στην πράξη.
Εκτός από τις δυνάμεις της περιοχής, λόγο έχουν και οι ΗΠΑ και η Ρωσία. Οι Αμερικανοί δεν επιθυμούν η Λιβύη να περιέλθει στον έλεγχο της Τουρκίας, αλλά ούτε την πλήρη επικράτηση του Χαφτάρ, επειδή φοβούνται ότι η Ρωσία θα αποκτήσει, μετά τη Συρία, ένα δεύτερο ισχυρό έρεισμα στη Μεσόγειο. Γι’ αυτό και υποστηρίζουν την αποχώρηση όλων των ξένων δυνάμεων και μία μόνιμη εκεχειρία, ώστε να μην υπάρχει καθαρός νικητής.
Τέλος, οι Ρώσοι καλούνται, όπως και στη Συρία, να τηρήσουν μία δύσκολη ισορροπία. Από τη μία είναι να διατηρήσουν την άτυπη συμμαχία τους με την Τουρκία για να την κρατούν μακριά από τη Δύση. Από την άλλη, δεν είναι διατεθειμένοι να χαρίσουν στον Ερντογάν τη Λιβύη, όπως δεν του χάρισαν και τη Συρία. Το Κρεμλίνο θέλει να φαίνεται αξιόπιστος σύμμαχος. Το απέδειξε με τον Άσαντ και είναι απίθανο να εγκαταλείψει τον Χαφτάρ. Οι Ρώσοι μισθοφόροι, άλλωστε, παραμένουν στο πλευρό του Λίβυου στρατάρχη. Το πιθανότερο, λοιπόν, είναι ότι ο Πούτιν θα ρίξει το βάρος του υπέρ μίας μόνιμης εκεχειρίας, υπό την προϋπόθεση ότι ο Χαφτάρ θα διατηρήσει και μάλιστα διεθνώς νομιμοποιημένα τα κεκτημένα του.
Το Βερολίνο και η υπερεπέκταση
Μπορεί όλοι οι συμμετέχοντες στη Διάσκεψη του Βερολίνου να ομιλούν για ειρήνευση και πολιτική λύση, αλλά είναι σαφές ότι η πραγματική ατζέντα τους είναι διαφορετική και σίγουρα αντιλαμβάνονται όχι μόνο την πολιτική λύση, αλλά και την ίδια την εκεχειρία με άλλους όρους η κάθε πλευρά. Για τον Ερντογάν, πάντως, το κρίσιμο είναι να κρατήσει την κυβέρνηση Σαράτζ ζωντανή και μόνη διεθνώς αναγνωρισμένη.
Αν συμβεί αυτό, η Τουρκία θα έχει, μέσω της κυβέρνησης Σαράτζ, αποφασιστικό ρόλο στη Λιβύη και βεβαίως η επίμαχη συμφωνία για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ θα παραμείνει σε ισχύ. Αυτό σημαίνει ότι θα διατηρήσει το πρόσχημα νομιμότητας που έχει ανάγκη για να προχωρήσει σε σεισμικές έρευνες και μετά σε γεώτρηση ανατολικά της Κρήτης για να δημιουργήσει τετελεσμένο.
Ο Τούρκος πρόεδρος είναι έτοιμος στη Λιβύη να διαπράξει το λάθος της υπερεπέκτασης, η οποία έχει αποδειχθεί ιστορικά ότι οδηγεί σε ήττα. Το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν η αλυσιδωτή αντίδραση που θα προκληθεί από μία τουρκική στρατιωτική επέμβαση θα περιορισθεί σε διπλωματικό επίπεδο, ή θα προσλάβει και στρατιωτικό χαρακτήρα.
Εάν οι αντιδράσεις μείνουν στα λόγια, ο Ερντογάν θα έχει καταγάγει στρατηγική νίκη, υποχρεώνοντας τους πάντες να τον αντιμετωπίσουν ως δεσπόζουσα περιφερειακή δύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο. Εάν, αντιθέτως, κάποια θιγόμενη χώρα κάνει την αρχή και αντιδράσει στρατιωτικά, τότε η Τουρκία θα βρεθεί προ δυσάρεστων εκπλήξεων.
Ποιος θα κάνει την αρχή
Οι χώρες που πιθανόν να αντιδράσουν και στρατιωτικά είναι η Αίγυπτος και η Γαλλία, έχοντας την ανοχή ΗΠΑ και Ρωσίας. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Γαλλία εξετάζει το ενδεχόμενο να επιβάλει ναυτικό αποκλεισμό για να εμποδίσει τουρκική επέμβαση. Εάν κάνει το βήμα είναι δεδομένο πως θα συμπράξει η Αίγυπτος, πολύ πιθανόν η Ιταλία, αλλά και η Ελλάδα. Είναι ενδεικτικό ότι ελληνική φρεγάτα συνοδεύει το γαλλικό αεροπλανοφόρο.
Έτσι όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα, η Ελλάδα, έστω κι αν για προφανείς λόγους δεν πρέπει να το λέει, έχει συμφέρον η Διάσκεψη του Βερολίνου να ναυαγήσει, ώστε ο κόμπος να φθάσει στο χτένι. Ο Ερντογάν δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να στείλει στρατό, αναλαμβάνοντας μεγάλο ρίσκο. Εάν η επιθετική κίνησή του προκαλέσει την αναμενόμενη αντισυσπείρωση κι αυτή προσλάβει και στρατιωτικό χαρακτήρα, θα έχει αρχίσει η αντίστροφή μέτρηση για την ήττα του.
Όπως προκύπτει από τα παραπάνω, στη Λιβύη κρίνονται πολλά περισσότερα από το ποιος θα την ελέγξει. Εάν ο Ερντογάν δεν σκοντάψει εκεί, είναι δεδομένο ότι με ενισχυμένη την ήδη φουσκωμένη αυτοπεποίθησή του, θα επιχειρήσει σύντομα το επόμενο βήμα σε βάρος της Ελλάδας. Αντιθέτως, εάν σκοντάψει θα υποχρεωθεί να επανεξετάσει τη στρατηγική του. Με αυτή την έννοια, στο λιβυκό μέτωπο θα κριθούν σε μεγάλο βαθμό και οι εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά.
kerberos-hellas
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου